Κάστρο σε ύψωμα λίγο βόρεια από την Πολίχνη, 10 χλμ από τον Μελιγαλά, στο δρόμο προς Κωνσταντίνους, πάνω σε λόφο με πανοραμική εποπτεία της πεδιάδας της Άνω Μεσσηνίας. Εκεί βρίσκεται ο ναός των Ταξιαρχών, γύρω από τον οποίο σώζονται ερείπια οχυρού περιβόλου και πύργος.

Ο ναός είναι βυζαντινός του 10ου αιώνα (με τοιχογραφίες του 18ου αιώνα) ενώ το κάστρο φράγκικο και μεταγενέστερο, του 14ου αιώνα.

Ιστορία

Η θέση έχει ταυτιστεί με το κάστρο του Αρχαγγέλου, το οποίο συνδέεται με την οικογένεια των φλωρεντινών τραπεζιτών Acciaioli (Ατσαγιόλι). Δεδομένου ότι οι Ατσαγιόλι εμφανίζονται στα πράγματα του Πριγκηπάτου της Αχαΐας στα μέσα του 14ου αιώνα, σε αυτή τη χρονολογία περίπου πρέπει να ιδρύθηκε και το κάστρο.

Το κάστρο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τα φέουδα του του 1377 ως Sancto Arcgangelo και ως κτήμα του Gran Senescallo (Μεγάλου Σενεσάλου), δηλαδή του Νικολό Ατσαγιόλι (Niccolo Acciaiuoli).

Ο Νικολό Ατσαγιόλι, (1310-1365), ήταν γόνος πλούσιας οικογενείας τραπεζιτών από τη Φλωρεντία που σταδιοδρόμησε ως αυλικός του πανίσχυρου Ανδεγαυού βασιλιά της Νάπολης Ροβέρτου (Robert d’ Anjou ή Roberto d’ Angiò). O Νικολό ανήλθε στο ανώτατο αξίωμα του Μεγάλου Σενεσάλου που σημαίνει -περίπου- Αρχιθαλαμηπόλος του Παλατιού. Παράλληλα απέκτησε την εύνοια του αδερφού του βασιλιά, του πρίγκιπα Φιλίππου Α’ του Τάραντος, ο οποίος είχε αποκτήσει τα δικαιώματα του τίτλου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας (χωρίς να έχει επισκεφτεί ποτέ τον Μοριά).

Μετά το θάνατο του Φιλίππου το 1332, ο Ατσαγιόλι έγινε επίτροπος του διαδόχου του, του ανήλικου Ροβέρτου Β’ του Τάραντος, που ήταν, λόγω μητρός, και τιτουλάριος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης. Επιπλέον, ο Ατσαγιόλι ήταν σύμβουλος, και πιθανότατα εραστής, της μητέρας του Ροβέρτου Β’, Αικατερίνης.

Το 1336, με τη μεσολάβηση του Νικολό Ατσαγιόλι, διευθετήθηκε η διένεξη σε σχέση με τα δικαιώματα στο θρόνο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας υπέρ του Ροβέρτου Β’, ο οποίος το 1338 διόρισε τον Ατσαγιόλι βάιλο του Πριγκιπάτου. Με την ιδιότητα αυτή, ο Ατσαγιόλι ήρθε στην Πελοπόννησο μαζί με την Αικατερίνη το διάστημα 1338-1341 και χάρη στους χειρισμούς του (και κυρίως στη χρηματοδότησή του) εδραιώθηκε η έως τότε υπό αμφισβήτηση ηγεμονία του οίκου των Ανζού στον Μοριά.

Σαν ανταμοιβή για τις υπηρεσίες αυτές, ο Νικολό Ατσαγιόλι έλαβε δύο φέουδα: το φέουδο του Βουλκάνου και το περί ού ο λόγος φέουδο του Αρχαγγέλου. Πιστεύεται ότι τότε περίπου προστέθηκε η οχύρωση γύρω από την προϋπάρχουσα βυζαντινή εκκλησία και διαμορφώθηκε το κάστρο.

Δηλαδή η χρονολογία ίδρυσης του κάστρου του Αρχαγγέλου τοποθετείται περί το 1340. Λόγω του προϋπάρχοντος βυζαντινού ναού, οι Λατίνοι έδωσαν στο κάστρο το όνομα του αρχάγγελου Μιχαήλ.

Σημειωτέον ότι κάστρο υπήρχε και στο άλλο φέουδο του Ατζαγιόλι , το Βουλκάνο, το οποίο όμως δεν σώζεται και η θέση του δεν είναι ακριβώς γνωστή. Εικάζεται ότι ίσως βρισκόταν στο σημείο όπου είναι η παλιά μονή Βουλκάνου.

Πάντως ο πολυπράγμων Ατσαγιόλι, αν και τοπικός φεουδάρχης, δεν πρέπει να διέμενε ποτέ στο κάστρο.

Το 1381, το Πριγκιπάτο της Αχαϊας πέρασε υπό τον έλεγχο της μισθοφορικής Εταιρείας των Ναβαρραίων που μάλιστα είχαν σαν ορμητήριό τους τη γειτονική Ανδρούσα. Όμως το φέουδο και το κάστρο του Αρχάγγελου παρέμειναν κτήση των Ατζαγιόλι τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 14ου αιώνα, όπως πιστοποιείται από τη λίστα με τα φέουδα του 1391, όπου αναγράφεται ότι ιδιοκτήτης είναι ο Le vicaire, δηλαδή ο «κληρικός». Ο εν λόγω κληρικός ήταν ο Άντζελο Ατζαγιόλι, γιος και κληρονόμος του Νικολό. Ο Άντζελο ήταν ο καρδινάλιος της Νάπολης και αργότερα, μεταξύ 1395 και 1400, και αρχιεπίσκοπος Πατρών. Την εποχή εκείνη η (λατινική) Αρχιεπισκοπή Πατρών ήταν, στην ουσία, ένα ισχυρό ημιανεξάρτητο κρατίδιο.

Το 1418 το κάστρο πέρασε στα χέρια των Βυζαντινών του Δεσποτάτου του Μυστρά.

Η περιοχή καταλήφθηκε από τους Τούρκους το 1460. Επί Τουρκοκρατίας, το συγκρότημα πρέπει να παρέμεινε σε χρήση, μάλλον σαν μοναστήρι, για αρκετό καιρό. Δεν υπάρχουν πάντως μαρτυρίες σχετικά.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το τείχος είναι κτισμένο από μικρούς αργούς λίθους με τεμάχια πλίνθων. Στα ανατολικά σώζεται σε μεγάλο ύψος και διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις. Στη νότια πλευρά είναι πολύ κατεστραμμένο με ένα σχεδόν τετράγωνο πύργο, στον οποίο εφάπτεται διώροφο κτίσμα. Στα δυτικά το τείχος δε σώζεται.

Στη δορυφορική λήψη φαίνεται καθαρά η γραμμή των παλιών τειχών του κάστρου που φτάνει χαμηλά μέχρι τους πρόποδες του λόφου. Επισημαίνεται ότι ο πύργος δεν είναι σαν τους συνήθεις αμυντικούς πύργους που υπάρχουν στα καστρομοναστήρια, αλλά κατάλοιπο κανονικού κάστρου.

Πηγές