Η Σκάλα ήταν μεσαιωνικό οχυρό της Λήμνου και βρισκόταν στη ΝΑ χερσόνησο του νησιού.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Τα ερείπια του οχυρού διακρίνονται μέχρι σήμερα κοντά στο χωριό Φισίνη, στην περιοχή που σήμερα αποκαλείται «Πύργοι». Για την ακρίβεια το κάστρο είναι σε ένα ύψωμα στα ΒΑ και προς τη μεριά της θάλασσας πάνω από τον οικισμό Αγία Σοφία της Φισίνης.
Στο παρελθόν, δέσποζε πάνω από ένα εξαιρετικό φυσικό λιμάνι, τη «Σκάλα». Για άγνωστους λόγους, το λιμάνι αυτό δεν υπάρχει πια και στη θέση του είναι ένας μικρός όρμος με αβαθή νερά που δεν προσφέρει δυνατότητες ελλιμενισμού ούτε ιδιαίτερη προστασία.

Ιστορία

Η Σκάλα και ο πύργος της αναφέρονται από ήδη το 1362, όταν ο Μιχαήλ Γεράκης δώρισε το εκεί ιδιόκτητο μονύδριο του Ιωάννη Πρόδρομου και Βαπτιστή στη Μονή Κουτλουμουσίου: «...μετά του πλησίον αυτού οικήματος και του σύνεγγυς του πύργου ετέρου οικήματος του εις αποθήκην χρησιμεύοντος.».

Πιθανότατα το οχυρό είχε φτιαχτεί από τους Ενετούς την περίοδο 1207-14, όταν κτίστηκαν ή επισκευάστηκαν τα υπόλοιπα οχυρά του νησιού.

Ο Buondelmonti (1418) σημειώνει το κάστρο στο χάρτη του, χωρίς να το ονομάζει. Το 1470 ήταν το μόνο κάστρο της Λήμνου, εκτός από εκείνο της Μύρινας, που άντεξε την επίθεση του στόλου του Μαχμούτ πασά, τον οποίο αποτελούσαν 300 πλοία και 70.000 άνδρες. Όλοι σχεδόν οι περιηγητές και χαρτογράφοι σημειώνουν τη Σκάλα ως το σπουδαιότερο οχυρό και λιμάνι στις ανατολικές ακτές της Λήμνου.

Ο Τούρκος ναύαρχος Piri Reis (1521) αναφέρει μόνο «τα αβαθή νερά γνωστά ως Iskele» και τα σημειώνει στο χάρτη του ως «Σκάλα-σιγλαρί: αβαθή της Σκάλας». Ως κάστρο τη σημειώνουν οι: Bordone (1528, La Schala), Rosaccio (1598, La Schala), Boschini (1658, La Stala), Piacenza (1680-85, La Scala), ανώνυμος (1685, La Scala), Dapper (1688, La Scala) και Coronelli (1696, La Scala).

Το 18ο αιώνα δεν αναφέρεται καθόλου. Το 1785 στο χάρτη του Choiseul-Gouffier σημειώνεται ένα ερειπωμένο χωριό στη θέση της Σκάλας-Γούδηλα, ενώ το 1858 ο Conze βρήκε τους δυο πύργους ερειπωμένους και στο χάρτη του σημειώνει “Pirgi”, κάτι που σημαίνει ότι το οχυρό είχε από καιρό εγκαταλειφθεί.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Πρόκειται για τα ερείπια ενός κάστρου έκτασης τριών στρεμμάτων περίπου με εξωτερικό τείχος διαστάσεων 40x80 μ. Στο εσωτερικό του υπάρχουν επάλληλα περιτειχίσματα που περιβάλλουν τα χαλάσματα δυο τετράγωνων πύργων 10x10 μ. περίπου.

Επίσης, υπάρχουν ερείπια διαφόρων κτισμάτων, ενώ μαρμάρινα μέλη (βημόθυρα, κίονες) βρίσκονται είτε σκορπισμένα ένα γύρω είτε ενσωματωμένα σε δυο κοντινά εξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του ερειπωμένου Αγίου Δημητρίου.

Πηγές