Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου των ιπποτών ή Καστέλλο βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου, στο ψηλότερο σημείο του κάστρου.

Ιστορία

Το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου (ή ορθότερα «των Μεγάλων Μαγίστρων») στην αρχική του μορφή ήταν κτίσμα του 14ου αιώνα. Κατασκευάστηκε από τους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ. Θυμίζουμε ότι οι Ιωαννίτες ιππότες κατείχαν τη Ρόδο από το 1309 έως το 1522. Το παλάτι του Μαγίστρου άρχισε να κτίζεται λίγο μετά την εγκατάστασή τους στο νησί.
Βρισκόταν στη θέση παλαιότερης βυζαντινής ακρόπολης που υπήρχε τουλάχιστον από τον 7ο μ.Χ. αιώνα. Στο ίδιο σημείο βρισκόταν η κάτω ακρόπολη της αρχαίας Ρόδου, και σύμφωνα με αρχαίες πηγές εδώ είχε στηθεί ο Κολοσσός της Ρόδου και όχι στο λιμάνι του Μανδρακίου (κάτι που δεν είναι δυνατόν να επαληθευτεί).

Το παλάτι υπήρξε το διοικητικό κέντρο των Ιπποτών και κατοικία του Μεγάλου Μαγίστρου επί δύο αιώνες.

Όταν κατέλαβαν το νησί οι Οθωμανοί, το 1522, δεν αξιοποίησαν το κτίριο, που ήταν ήδη μισοκατεστραμμένο από την πολιορκία. Το χρησιμοποίησαν για στρατώνα και αργότερα ως φυλακές. Το κτίριο παραμελήθηκε τελείως, ρήμαξε και το 1856 το αποτελείωσε μια μεγάλη έκρηξη που προκλήθηκε από ανάφλεξη πυρίτιδας που είχε ξεχαστεί από τον καιρό των ιπποτών (!) στα υπόγεια του ναού του Αγίου Ιωάννη, απέναντι από το παλάτι.

Όταν το 1912 η Ρόδος περιήλθε στο Βασίλειο της Ιταλίας, οι Ιταλοί θέλησαν να ξαναδώσουν στην πόλη κάτι από τη χαμένη αίγλη του μεσαιωνικού παρελθόντος. Την περίοδο 1937–1940, υπό την εποπτεία του Ιταλού διοικητή της Δωδεκανήσου Ντε Βέκκι (Cesare Maria De Vecchi), το παλάτι ανακατασκευάστηκε εκ βάθρων και έγινε έδρα της Ιταλικής διοίκησης. Αυτό συνέβη επί φασιστικού καθεστώτος και γι’αυτό το όνομα του Μπενίτο Μουσολίνι το βλέπουμε ακόμη σε μια εντοιχισμένη επιγραφή κοντά στην είσοδο.
Οι Ιταλοί προσπάθησαν να μείνουν πιστοί στο πρωτότυπο, αλλά το κτίριο ήταν ερείπιο και είχαν στη διάθεσή τους τα αρχικά σχέδια μόνο της εσωτερικής διαρρύθμισης, έτσι αναγκάστηκαν να αυτοσχεδιάσουν. Έγινε εξαιρετική δουλειά, αλλά το γεγονός είναι ότι το παλάτι δεν είναι πλέον αυθεντική μεσαιωνική κατασκευή. Και παρόλο που το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, δεν έχουμε ιδέα κατά πόσο μοιάζει με το μεσαιωνικό παλάτι του μάγιστρου.

Μετά την προσάρτηση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, το 1948, ο πρώτος όροφος του παλατιού μετατράπηκε σε μουσείο και το μνημείο εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο πόλο έλξης επισκεπτών στη Ρόδο.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Οι διαστάσεις του μεγάρου είναι 80✖75 μ.
Η είσοδος του Παλατιού είναι στη νότια πλευρά, και είναι πραγματικά εντυπωσιακή με τους δύο επιβλητικούς πύργους με πολεμίστρες που την πλαισιώνουν (φωτ. 1,9,10,11,16,17). Μέσα, μετά την είσοδο, υπάρχει μια μεγάλη εσωτερική αυλή (φωτ. 12,13) διαστάσεων 50✖40 μ. την οποία κοσμούν αγάλματα της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου.
Την εποχή των Ιπποτών, στο ισόγειο υπήρχαν οι βοηθητικοί χώροι, οι κουζίνες, οι αποθήκες και οι στάβλοι, ενώ στον πάνω όροφο υπήρχαν τα ιδιαίτερα διαμερίσματα του Μεγάλου Μαγίστρου (γνωστά ως «Μαργαρίτες»), οι αίθουσες τελετών, η μεγάλη αίθουσα του Συμβουλίου, η τραπεζαρία και πιθανότατα τα γραφεία κάποιων διοικητικών υπηρεσιών.

Σήμερα, στο ισόγειο του κτιρίου φιλοξενούνται δύο μόνιμες εκθέσεις με θέμα την αρχαία και τη μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, ενώ στον όροφο μπορεί κανείς να επισκεφθεί τα ελληνιστικά ψηφιδωτά δάπεδα με τα οποία κοσμήθηκε ο χώρος στα τέλη της δεκαετίας του 1930 (μεταφέρθηκαν εδώ από την Κω).
Συν τοις άλλοις οι Ιταλοί φρόντισαν να διακοσμήσουν τους εσωτερικούς χώρους με πολύ καλόγουστα αντικείμενα και έπιπλα-αντίκες.

Κολλητά με το παλάτι, στα βορειοδυτικά του, υπάρχει ένας ισχυρός προμαχώνας, ο «Προμαχώνας του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου» (φωτ. 4). Είναι ένα συμπαγές επιχωματωμένο οχύρωμα με πλατφόρμα πυροβολικού στο επάνω μέρος που υψώνεται 15μ. πάνω από την τάφρο. Τα κανόνια του προμαχώνα προστάτευαν εκτός από το παλάτι και όλη τη βόρεια και βορειοδυτική πλευρά της πόλης, αλλά και το λιμάνι του Μανδρακίου. Ήταν το πιο ισχυρό σημείο άμυνας της Μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου μέχρι το τέλος του 15ου αιώνα και μέχρι την κατασκευή του μεγάλου προμαχώνα του Αγίου Γεωργίου στη δυτική πλευρά.

Η προσέγγιση στο παλάτι γίνεται κυρίως από την επιβλητική πύλη D’Amboise στα δυτικά τείχη της Ρόδου (φωτ. 5,6). Στο εξωτερικό προαύλιο του παλατιού, υπάρχει μία ακόμα πύλη, η «πύλη των κανονιών», που έβγαζε στον περίδρομο του τείχους της πόλης και η οποία πλαισιώνεται και αυτή από δύο μεσαιωνικού τύπου ημικυλινδρικούς πύργους με πολεμίστρες (φωτ.7,8).
Σημειωτέον ότι αυτοί οι κυλινδρικοί πύργοι με τις πολεμίστρες που προστατεύουν πύλες σε τρία σημεία της Ρόδου (στην είσοδο του Παλατιού, στην πύλη των Κανονιών και στη Θαλασσινή πύλη της πόλης) ήταν ξεπερασμένης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής σχεδόν από τότε που κατασκευάστηκαν. Ήταν όλοι παρόμοιας τεχνοτροπίας, διατηρούνται σε άριστη κατάσταση (όντας ανακατασκευασμένοι) και είναι εντυπωσιακοί, αλλά είχαν περισσότερο διακοσμητικό χαρακτήρα, σε μια προσπάθεια απομίμησης μεσαιωνικών πύργων της Δύσης των προηγούμενων αιώνων. Δεν πρέπει να είχαν ουσιαστική συμβολή στην άμυνα της Ρόδου, ειδικά στις δύσκολες πολιορκίες του 1480 και του 1522.