Το Σαφλαούρο είναι φράγκικο κάστρο που δεσπόζει στην κορυφή ενός ψηλού βράχου ανάμεσα στα χωριά Παλαιόκαστρο (Ξηροκάσι) και Λαντζουνάτο της επαρχίας Τριφυλίας της Μεσσηνίας. Παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με το γειτονικό κάστρο του Μίλα.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Βρίσκεται χτισμένο σε στρατηγικό σημείο, καθώς επιτρέπει την εποπτεία της Μεσσηνιακής πεδιάδας, των βουνών Αρκαδίας και Τριφυλίας, και τον έλεγχο του περάσματος προς Κυπαρισσία.

Ιστορία

Το κάστρο ταυτίζεται -χωρίς απόλυτη βεβαιότητα- με το αναφερόμενο στις πηγές κάστρο του Σωτήρα ή Saint Sauver.

Αν η υπόθεση αυτή είναι σωστή, η κατασκευή του χρονολογείται κάπου στα τέλη του 13ου με αρχές του 14ου αιώνα. Πάντως η ονομασία του κάστρου πρέπει να προέρχεται από το San Flauro, που σημαίνει Άγιος Φλώρος.

Ως πρώτος κύριός του μνημονεύεται το 1297 ο Nicolas Le Maure το όνομα του οποίου παραπέμπει σε Μαυριτανική καταγωγή και ο οποίος έκτισε το κάστρο, πιθανόν σε θέση όπου προηγουμένως υπήρχε βυζαντινό φρούριο. Ο Nicolas Le Maure είχε διατελέσει βάιλος του Πριγκιπάτου της Αχαΐας μεταξύ 1314-1316 και είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στα σοβαρά γεγονότα διαδοχής του Πριγκιπάτου παίρνοντας το μέρος των Ανδεγαυών του βασιλείου της Νάπολης. Ήταν αυτός που είχε φυλακίσει την Μαραγαρίτα των Βιελλεαρδουίνων στο Χλεμούτσι το 1315.

Κάποια στιγμή τον Nicolas διαδέχθηκε στο φέουδο ο γιος του Stephen Le Maure ή Στέφανος Μαύρος που το 1324 παντρεύτηκε την Ανιέζα ντ’Ωλνέ (Agnes d’Aulnay), κληρονόμο της βαρονίας της Αρκαδιάς (Κυπαρισσίας) και έτσι έγινε αυτός βαρώνος της Αρκαδιάς έχοντας συγχρόνως στην ιδιοκτησία του το Σαφλαούρο.

O Στέφανος Μαύρος πέθανε μετά το 1330 και τον διαδέχθηκε στη βαρονία της Αρκαδιάς -αλλά και στην ιδιοκτησία του Σαφλαούρου- ο γιος του Εράρδος Γ’.

Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για την ιστορία του Σαφλαούρου στη συνέχεια αλλά η μοίρα του πρέπει να ήταν συνδεδεμένη με την τύχη του κάστρου της Κυπαρισσίας που το 1388 (μετά το θάνατο του Εράρδου) πέρασε στα χέρια της οικογένειας των Zaccaria.

To 1428, περιήλθε στην κυριότητα των Παλαιολόγων του Δεσποτάτου του Μυστρά.

Το 1460 έπεσε στα χέρια των Τούρκων, όπως όλα τα τα κάστρα του Μοριά. Επί Τουρκοκρατίας μάλλον περιέπεσε σε αχρηστία καθώς -εξ όσων γνωρίζουμε- δεν σώζονται στο κάστρο κτίσματα οθωμανικής προέλευσης. Επίσης δεν υπάρχουν σημάδια χρήσης κατά την Β’ Ενετοκρατία (1685-1715).

Στη λίστα με τα φέουδα του 1377 το κάστρο αναφέρεται ως lo Castello de Sancto Salvadore, ιδιοκτησία του άρχοντα της Αρκαδιάς (δηλαδή του Εράρδου Γ’ Μαύρου).
Στην ιστορία μεταβίβασης του κάστρου στους Παλαιολόγους του Μυστρά, το 1428 αναφέρεται ως Σαουλάουρο.
Στην ενετική λίστα των οχυρών του 1463 αναφέρεται ως Salaouro ή S.Laureo.
Στην επίσης ενετική λίστα του 1467 αναφέρεται ως S.Lauro, με την ένδειξη ότι είναι κατεστραμμένο.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Το κάστρο εκτείνεται σε δύο επίπεδα, εκ των οποίων το δεύτερο -ο εσωτερικός περίβολος, που σώζεται σε καλύτερη κατάσταση- έχει ορθογώνιο σχήμα. Είναι κτισμένο με αργολιθοδομή χωρίς την παρεμβολή πλίνθων.

Υπάρχουν τέσσερις ορθογώνιοι πύργοι στο κάστρο: Δύο πύργοι διατάσσονται εκατέρωθεν της πύλης στο ανατολικό πέρας της νότιας πλευράς, ενώ ένας παρόμοιος πύργος προεξείχε στη νοτιοδυτική γωνία του κάστρου. Στα βορειοανατολικά υψωνόταν ένας ακόμη πύργος, εντυπωσιακών διαστάσεων (8,50x12,50μ.).

Ο εσωτερικός χώρος του οχυρού συγκροτήματος περιλαμβάνει ένα πρώτο περίβολο κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του και την κυρίως εσωτερική αυλή. Στο βόρειο τμήμα αυτού του εσωτερικού περίβολου διατηρείται θολοσκέπαστο μακρό κτίριο, πιθανώς άλλοτε διώροφο.

Πηγές