Καστρολογοσ

Κάστρα της Ελλάδας
 

Βασιλικά, Δήμος Θέρμης, Νομός Θεσσαλονίκης,Κεντρική Μακεδονία

Πύργος Βασιλικών Θεσσαλονίκης

ή Πύργος Ψιώνας ή Πισιώνας  
★ ★ ★ ★
 <  567 / 1102  > 
  • Φωτογραφιες
  • Δορυφορικη
  •   Χαρτης  


Τοποθεσία:
Κοντά στην επαρχιακή οδό Θεσ/νίκης-Πολυγύρου, λίγο πριν τα Βασιλικά, στην περιοχή Ψιώνα
Περιφέρεια > Νομός: Greek Map
Κεντρική Μακεδονία
Ν.Θεσσαλονίκης
Δήμος > Πόλη ή Χωριό:
Δ.Θέρμης
• Βασιλικά
Υψόμετρο:
Υψόμετρο ≈ 60 m 
(Σχετικό ϋψος ≈0 m)
Χρόνος Κατασκευής  Προέλευση
15ος ή 16ος αιών  
ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ
H 
Τύπος Κάστρου  Κατάσταση
Πυργόσπιτο  
Μαλλον Κακη
 
 
 
 
 
 
 

Υπολείμματα πύργου λίγο έξω από τα Βασιλικά Θεσσαλονίκης, στη θέση Πισώνα, πολύ κοντά στο δρόμο από τη Θεσσαλονίκη στον Πολύγυρο.


Ιστορία

Ο πύργος περιγράφεται ως «Μεταβυζαντινός» σε απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (του 1979) που τον χαρακτηρίζει «ιστορικό διατηρητέο μνημείο». Ο χαρακτηρισμός «μεταβυζαντινός» υποδηλώνει ότι χτίστηκε κατά την Οθωμανική περίοδο, αλλά δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς.

Ο πύργος και τα άλλα λιγοστά ερείπια που διασώζονται είναι απομεινάρια του υστεροβυζαντινού οικισμού Πινσώνος («Πινσών», η) ή Πινασώνος, του οποίου σώζεται το κτηματολόγιο και κατάλογοι κατοίκων του, τον 14ο αιώνα. Δεν αποκλείεται ο πύργος να προϋπήρχε σε κάποια μορφή ήδη από αυτήν την περίοδο.

Ο οικισμός ανήκε στην μονή της Λαύρας, ενώ τα Βασιλικά, που είναι λίγο πιο κάτω, στη μονή Χορταΐτου. Ήταν μετόχι του κλήρου που κατάφερε να συγκεντρώσει ο άγιος Ευθύμιος υπέρ του αγίου Ανδρέα της Περιστεράς. Πρώτο έγγραφο που αναφέρει την περιοχή (μαζί με την Γαλάτιστα, τότε Γαλάτισσα) είναι του 897 μΧ.

Σημειωτέον ότι τα Βασιλικά αναφέρονται για πρώτη φορά το 1094, σε αγιορείτικο έγγραφο. Κατά την Τουρκοκρατία ήταν από τα πιο σημαντικά χωριά του ναχιγιέ της Καλαμαριάς και ανήκε στα λεγόμενα χωριά των Αλατάδων. Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου το χωριό έγινε βακούφι που υπαγόταν στο Ατίκ τζαμί της Θεσσαλονίκης.


Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος έχει τετραγωνική κάτοψη και σώζεται σε ύψος 4-5 μέτρων. Φαίνεται να ήταν μέρος ενός ευρύτερου φρουριακού περιβόλου ή οικιστικού συγκροτήματος. Δίπλα του υπάρχουν κατάλοιπα μιας δεξαμενής και ενός χαρακτηριστικού Οθωμανικού λουτρού που είναι από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα τέτοιου κτίσματος σε όλη την Ελλάδα.


Παράλληλες Ιστορίες

Η Υπουργική απόφαση σχετικά με το μνημείο (που αντίθετα με άλλες παρόμοιες αποφάσεις, δίνει κάποιες πληροφορίες):

ΥΑ ΥΠΠΕ/Φ34/40570/1505/11-8-1979 - ΦΕΚ 894/Β/8-10-1979 Περί κηρύξεως μνημείου στα Βασιλικά Ν. Θεσσαλονίκης.

«Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία το μεταβυζαντικό πύργο, το Τουρκικό Λουτρό με τη δεξαμενή του και το πηγάδι που βρίσκονται στη θέση Πισιόνα των Βασιλικών Ν. Θεσσαλονίκης, επειδή ο μεν Πύργος είναι ενδιαφέρον δείγμα της αρχιτεκτονικής των φρουρίων στα μεταβυζαντινά χρόνια, το δε λουτρό είναι ένα από τα ελάχιστα παραδείγματα ιδιωτικών μεταβυζαντινών λουτρών που έχουν σωθεί μέχρι σήμερα με αξιόλογα μορφολογικά και τυπολογικά στοιχεία.»

Πρώτη δημοσίευση στον Καστρολόγο:    Απρίλιος 2015

Πηγές



Τα δικά σας σχόλια:

●  ΠΘ
25/01/2017
Eίναι ο πύργος του οικισμού Πινσώνος η Πινασώνος, του οποίου σώζεται το κτηματολόγιο και κατάλογοι κατοίκων του, τον 14ο αιώνα. Ανήκε στην μονή της Λαύρας, ενώ τα Βασιλικά στη μονή Χορταΐτου. Ήταν εξάρτημα του κλήρου που κατάφερε να συγκεντρώσει ο άγιος Ευθύμιος υπέρ του αγίου Ανδρέα της Περιστεράς. Πρώτο έγγραφο που αναφέρει την περιοχή (μαζί με την Γαλάτιστα, τότε Γαλάτισσα) είναι του 897 μΧ.. Τα περι μεταβυζαντινού πύργου, θέλουν έλεγχο. Ασφαλώς υπάρχει οθωμανική φάση.

Στείλτε σχόλιο, παρατήρηση, πληροφορία:

Η απευθείας υποβολή σχολίων μέσα από την ιστοσελίδα έχει απενεργοποιηθεί. Αν θέλετε να στείλετε κάποιο σχόλιο, χρησιμοποιήστε τη φόρμα επικοινωνίας.

Αν το επιθυμείτε, το μήνυμα που θα στείλετε με αυτόν τον τρόπο θα δημοσιευθεί στα σχόλια αυτής της σελίδας.



Road map to Πύργος Βασιλικών Θεσσαλονίκης

Πρόσβαση
Διαδρομή προς το μνημείο
Στην επαρχιακή οδό από Θεσσαλονίκη προς Πολύγυρο, μετά τη Ραιδεστό, στο 25ο περίπου χλμ, πριν τα Βασιλικά, ο πύργος φαίνεται αριστερά. Υπάρχει δυσδιάκριτος χωματόδρομος που οδηγεί στον πύργο (στρίψτε στην κόκκινη ταμπέλα «Σαγματοποιείον»).
Είσοδος:
Ελεύθερη πρόσβαση


Γειτονικά Κάστρα
Μετόχι Αγίας Αναστασίας
Πύργος Αγίου Βασιλείου
Επταπύργιο
Πύργος της Γαλάτιστας
Λευκός Πύργος
Πύργος Μαριανών
Κάστρα Θεσσαλονίκης
Πύργος Μετοχίου Νέας Τρίγλιας
Φρούριο Βαρδαρίου
Καστρί Χορτιάτη
Πύργος Ζωγράφου