Υπολείμματα κάστρου στο λόφο του Αϊ-Γιάννη ή «Αγιάννη» βόρεια από το χωριό Αδριανή του νομού Δράμας.

Ο σκοπός δημιουργίας της οχύρωσης μάλλον ήταν ο έλεγχος του περάσματος από την πεδιάδα προς το όρος Φαλακρό. Ίσως να προστάτευε και κάποιον οικισμό από τον οποίο όμως δεν έχουν εντοπιστεί ίχνη.

Το κάστρο είναι αρχαίο, πιθανόν της Μακεδονικής περιόδου. Επιπλέον, υάρχουν ενδείξεις για χρήση του και κατά τους Βυζαντινούς χρόνους (για το λόγο αυτό συμπεριλαμβάνεται στον Καστρολόγο).

Δεν γνωρίζουμε κάτι συγκεκριμένο για την ιστορία του κάστρου. Δεν έχουμε αναφορές από ιστορικές πηγές ούτε ευρήματα που να επιτρέπουν μια πειστική χρονολόγηση.

Ο οχυρωματικός περίβολος αποτελείται από μικρούς και μεγάλους λίθους καλά αρμοσμένους μεταξύ τους. Σε ορισμένα σημεία σώζεται σε ύψος 3 μέτρων. Στο εσωτερικό διακρίνονται κάποιες ακαθόριστες κατασκευές σε ερειπιώδη κατάσταση.

Στο μεγαλύτερο μέρος της τοιχοποιίας δεν υπάρχει κονίαμα. Πράγμα που σημαίνει ότι το κάστρο ιδρύθηκε πριν από τους μεσαιωνικούς χρόνους. Υπάρχει όμως ασβεστοκονίαμα σε ορισμένα σημεία των τειχών πράγμα που δηλώνει ότι υπήρξαν επιδιορθώσεις (μάλλον πρόχειρες) και άρα το κάστρο χρησιμοποιήθηκε -ενδεχομένως ευκαιριακά- και κατά τη Βυζαντινή περίοδο και ίσως και αργότερα.

Σχετικά με τη χρονολόγηση του κάστρου, μια λογική υπόθεση είναι να πρόκειται για ένα από τα λεγόμενα Θρακικά κάστρα που ίδρυσε ο Φίλιππος Β’ μετά την κατάλυση του θρακικού βασιλείου των Οδρυσών. Την εποχή εκείνη, στο δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. ο Φίλιππος ίδρυσε διάφορα πολίσματα και φρούρια για τον έλεγχο μιας περιοχής που χοντρικά συμπίπτει με το σημερινό νομό Δράμας και λίγο από νομούς Καβάλας και Ξάνθης. Παρόμοια περίπτωση είναι το κάστρο Καλύβας.

Τα περισσότερα από τα Θρακικά αυτά κάστρα καταστράφηκαν τους επόμενους αιώνες είτε κατά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση είτε από επιδρομές βαρβάρων. Την μεγαλύτερη καταστροφή σε αυτά προξένησαν οι Έρουλοι το 267 μ.Χ. Σε κάποιες από αυτές τις οχυρώσεις έγιναν μικρές επιδιορθώσεις κυρίως τον 6ο αιώνα επί Ιουστινιανού, οπότε έχουν και Μεσαιωνική χρήση. Πάντως όλα τα μικρά Θρακικά κάστρα εγκαταλείφθηκαν μετά τον 6ο αιώνα μάλλον λόγω βαρβαρικών επιδρομών, και πιθανότατα των Σλάβων.

Το κάστρο της Αδριανής ίσως να είχε μια ανάλογη ιστορία, αλλά δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε με βεβαιότητα, δεδομένου ότι ναι μεν υπάρχουν σημεία με ασβεστοκονίαμα αλλά δεν είναι σαφές ότι υπήρξε μια οικοδομική φάση κατά τον 6ο αιώνα (όπως λ.χ. είναι φανερό στη γειτονική ακρόπολη Πλατανιάς. )

Η εκκλησία του Αϊ-Γιάννη που υπάρχει στο χώρο του κάστρου έχει χτιστεί, προφανώς, από τα υλικά του κάστρου, και είναι κατάλοιπο ενός μοναστηριού που φαίνεται πως λειτούργησε εκεί επί Τουρκοκρατίας. Πράγμα που σημαίνει ότι οι επεμβάσεις στην τοιχοποιία της οχύρωσης μπορεί να είναι και από αυτήν την περίοδο.

Πηγές