Στην Ιθάκη, στη βόρεια πλευρά της εισόδου του κόλπου του Βαθέος, πάνω από την παραλία Λούτσα βρίσκονται δυο κανόνια. Τα κανόνια αυτά φαίνεται –εκ πρώτης όψεως– να είναι τοποθετημένα σε πρόχειρες βάσεις, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν μικρό προμαχώνα (ή ό,τι απόμεινε απ’ αυτόν).

Ο προμαχώνας δεν είναι ενετικός. Ήταν μέρος ενός οχυρού που χτίστηκε από τους Γάλλους την περίοδο μεταξύ 1807 και 1815 όταν τα Επτάνησα ήταν υπό τον έλεγχο των Γάλλων. Τα κανόνια όμως είναι ενετικά και υπήρχαν από παλιότερα στο νησί, ίσως σε διαφορετική θέση.

Ο προμαχώνας είναι σε στρατηγικό σημείο με πολύ καλή θέα στο στόμιο του κόλπου και στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή.

Και τα δύο κανόνια είναι σιδερένια. Το ένα έχει κατασκευαστεί στη Βενετία. Διακρίνεται φθαρμένο το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας (το λιοντάρι –φωτο 5). Το άλλο κανόνι είναι αγγλικής κατασκευής και προελεύσεως με το έμβλημα των Τυδώρ (το ρόδο).
Σημειωτέον ότι οι Ενετοί μέχρι τον 17ο αιώνα χρησιμοποιούσαν κανόνια από ορείχαλκο (που ήταν 2-5 φορές ακριβότερα) ενώ προς το τέλος εκείνου του αιώνα αγόρασαν 500 σιδερένια κανόνια από την Αγγλία. Η αλλαγή αυτή στον εξοπλισμό των πλοίων τους έγινε αφενός για λόγους κόστους και αφετέρου επειδή οι Άγγλοι είχαν κάνει μεγάλη πρόοδο στη μεταλλουργία και τη χύτευση του σιδήρου με αποτέλεσμα τα σιδερένια κανόνια να γίνουν πολύ πιο αξιόπιστα. Πάντως κανένα από τα 2 κανόνια στο Βαθύ δεν είναι από αυτήν την πρώτη παρτίδα σιδερένιων βενετσιάνικων κανονιών αγγλικής κατασκευής.

Είναι σίγουρο ότι τα κανόνια τοποθετήθηκαν στο Βαθύ μετά το τέλος του 7ου Ενετοτουρκικού πολέμου (1714-1718) όταν οι Ενετοί ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν οριστικά από τον Μοριά. Με το τέλος εκείνου του πολέμου, οι Ενετοί παρόπλισαν 10 από τα πολεμικά τους πλοία (επειδή ήταν πολύ δαπανηρό να διατηρούν εν ενεργεία όλα τα πολεμικά πλοία με τα πληρώματά τους, επιπλέον πολλά από αυτά ήταν μισοκατεστραμμένα.)

Ο παροπλισμός των Ενετικών πλοίων σήμαινε ότι περίσσεψαν κανόνια. Πολλά από αυτά τα κανόνια οι Ενετοί τα άφησαν στα φρούρια του Ιονίου για την ενίσχυση της άμυνάς τους. Ένα από αυτά είναι το κανόνι με το οικόσημο των Τυδώρ που βρίσκεται στη θέση Λούτσα. Το δεύτερο κανόνι με το βενετσιάνικο εθνόσημο ήρθε αργότερα καθώς είναι κατασκευής μεταξύ 1723-1745.

Το αγγλικό κανόνι της Λούτσας ήταν αρχικά στο βρετανικό πλοίο Restoration που βυθίστηκε το 1711 ανοιχτά από το Λιβόρνο πέφτοντας πάνω σε ξέρες. Το 1715 οι Ενετοί στην φρενήρη προσπάθειά τους να βρουν πλοία και κανόνια για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του πολέμου εναντίον των Τούρκων (οι οποίοι αναπάντεχα είχαν βρεθεί με πολύ ισχυρό στόλο) ανέσυραν από τον βυθό 24 από τα 70 κανόνια του Restoration. Με αυτόν τον τρόπο αυτά τα παλιά αγγλικά κανόνια βρέθηκαν στα πολεμικά τους πλοία. Δύο ακόμα από τα κανόνια του Restoration υπάρχουν ακόμη στην Ελλάδα: Βρίσκονται στη Λευκάδα, έξω από το κάστρο της Αγίας Μαύρας.

Πηγές