Λιγοστά υπολείμματα από μεγάλο Βυζαντινό πύργο σε χαμηλό λόφο 3 χιλιόμετρα δυτικά από τα Βούρβουρα της Αρκαδίας, κοντά σε εκκλησία της Αναλήψεως.

Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία

Ο πύργος βρίσκεται στην κορυφή ενός χαμηλού και ομαλού λόφου πάνω στο δρόμο για τα Βούρβουρα και πάνω από τη νότια όχθη του Σαραντάπορου ποταμού. Το σημείο εποπτεύει τη μικρή πεδιάδα στα νοτιοδυτικά και το πέρασμα προς την μεσαιωνική Αράχωβα (σημ. Καρυές). Είναι σε καλή θέση γεωγραφικά αλλά όχι αμυντικά. Στο βουνό απέναντι προς τα βορειοανατολικά —και αρκετά πιο ψηλά— υπήρχε το κάστρο του Τούρνου στο ύψωμα Κακαβουλέρι πάνω από τα Βούρβουρα, με το οποίο προφανώς υπήρχε αμυντική συνεργασία.

Ιστορία

Πρόκειται για κτίσμα που ήταν είτε μεγάλων διαστάσεων πύργος είτε μικρό φρούριο. Δεν γνωρίζουμε την ιστορία του ούτε τη χρονολογία κατασκευής του.

Στον λόφο έχουν ανακαλυφθεί βυζαντινοί τάφοι και μάλλον εδώ υπήρχε υστεροβυζαντινός οικισμός, οπότε ίσως και ο πύργος να ήταν υστεροβυζαντινός.
Επίσης υπάρχουν στο ύψωμα αρχαία ευρήματα. Πιστεύεται ότι εδώ ήταν η θέση της αρχαίας πόλης Καρυαί (Καρυές), από όπου προέρχονταν οι γνωστές Καρυάτιδες.

Η κάπως ευάλωτη θέση του πύργου δημιουργεί την υπόνοια ότι ίσως ήταν ένας από τους πύργους που κτίστηκαν επί Τουρκοκρατίας για να επιτηρούν τα τσιφλίκια των Οθωμανών. Όμως το μεγάλο μέγεθος, ο τρόπος κατασκευής και κυρίως η πολύ ισχυρή τοιχοποιία δείχνουν ότι μάλλον πρόκειται για Βυζαντινό αμυντικό πύργο. Ο παλιότερος μελετητής Κ.Α.Ρωμαίος στα Τοπογραφικά της Φραγκοκρατίας (1957) διατυπώνει την άποψη ότι ο πύργος χρησιμοποιήθηκε (και ίσως κατασκευάσθηκε) την εποχή των συγκρούσεων Φράγκων με τους Βυζαντινούς του Μυστρά, την περίοδο 1275-1320.
Αυτό είναι πολύ πιθανόν, καθώς η περιοχή ήταν στα σύνορα μεταξύ των περιοχών των Φράγκων και των Ελλήνων, που μετά το 1262 βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση για αρκετές δεκαετίες. Η κατάσταση στην περιοχή σταθεροποιήθηκε υπέρ των Βυζαντινών μετά το 1296 και την καταστροφή του Νυκλίου (που είναι 15χλμ πιο βόρεια από τον πύργο).

Πάντως αυτό είναι απλά μια υπόθεση. Ο πύργος φαίνεται να είναι βυζαντινός και πιθανόν να χτίστηκε όντως προς το τέλος του 13ου αιώνα όταν η περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο των συγκρούσεων Φράγκων και Βυζαντινών. Όμως δεν έχουμε αρκετά στοιχεία για να είμαστε σίγουροι γι’ αυτό.

Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία

Ο πύργος είναι εντελώς ερειπωμένος και σώζεται μόνο μέρος της βάσης του, μέχρι ένα ύψος που στη νότια πλευρά φτάνει το 1,80μ. περίπου αν και μεγάλο μέρος είναι καταχωμένο (που σημαίνει πως αν ανασκαφεί μπορεί να αποκαλυφθεί σε κάπως μεγαλύτερο ύψος).

Οι διαστάσεις του πύργου ήταν 21,65μ✖21,65μ✖20μ. σε σχήμα τραπεζοειδές (βλ. κάτοψη) και με χωρίσματα στο εσωτερικό. Το πάχος των τειχών ήταν 2,80μ. στην ανατολική και δυτική πλευρά και 1,65 στις άλλες. Υπήρχαν και εσωτερικοί τοίχοι που ήταν ασβεστόκτιστοι. Η τοιχοποιία είναι αργιλιθοδομή, ημικατεργασμένοι λίθοι με συνδετικό κονίαμα και (ελάχιστη) χρήση θραυσμάτων κεραμιδιών στα γεμίσματα.
Το μεγάλο μέγεθος, το μεγάλο πάχος της τοιχοποιίας και η ύπαρξη κεραμιδιών στους αρμούς είναι τα στοιχεία που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ο πύργος χτίστηκε πολύ πριν την Τουρκοκρατία.

Πηγές